Kiedy można wnieść pozew o ustalenie nieistnienia małżeństwa?

Jeżeli mimo niezachowania przepisów prawa został sporządzony akt małżeństwa, każdy, kto ma w tym interes prawny, może wystąpić z powództwem o ustalenie nieistnienia małżeństwa.

Sformułowanie niezachowanie przepisów prawa oznacza brak jednej z przesłanek skutecznego zawarcia małżeństwa

tj. odmienności płci nupturientów, ich jednoczesnej obecności (z wyjątkiem zawarcia małżeństwa przez pełnomocnika),

złożenia przez nich oświadczeń o wstąpieniu w związek małżeński przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego, duchownym, konsulem lub przed osobą wyznaczoną do wykonywania funkcji konsula.

Legitymacja czynna do wystąpienia z takim żądaniem przysługuje każdej osobie, która ma w tym interes prawny, a także prokuratorowi. Interes prawny może mieć charakter zarówno osobisty, jak i majątkowy. Musi on być jednak oceniany w sposób obiektywny, a nie subiektywny, tj. samo przeświadczenie osoby o konieczności wystąpienia z takim powództwem w celu udzielenia jej pomocy prawnej nie jest wystarczające dla uznania, że ma ona interes prawny w domaganiu się ustalenia nieistnienia małżeństwa.

Nie można żądać ustalenia nieistnienia małżeństwa z powołaniem się na przyczyny uzasadniające unieważnienie małżeństwa, gdyż prowadziłoby to do obejścia przepisów dotyczących unieważnienia małżeństwa, w szczególności w sytuacji, gdy przewidują one określone terminy do żądania unieważnienia małżeństwa, podczas gdy żądanie ustalenia nieistnienia małżeństwa nie jest ograniczone czasowo. Dlatego też nie można żądać ustalenia nieistnienia małżeństwa z powołaniem się na niezłożenie oświadczenia woli o wstąpieniu w związek małżeński z powodu pozostawania w stanie wyłączającym świadome wyrażenie woli.

W sprawie o ustalenie istnienia lub nieistnienia małżeństwa od pozwu pobiera się opłatę stałą w kwocie 200 zł.